​​Zangeres Britt werd zanger Sem (30): "Mijn transitie is mijn redding geweest"

Op zijn album 'Uncle Sem' vertelt Sem Jansen via twaalf tracks zijn levensverhaal en hoe hij zijn transitie van vrouw naar man heeft ervaren.

Het album is in twee delen opgenomen. Het eerste deel in 2018 wanneer Sem nog als zangeres Britt door het leven gaat. Vier jaar later neemt hij het tweede deel op, wanneer hij volop in transitie is en door hormoonbehandelingen een lagere stem heeft. In een paar nummers gaat Sem in duet met zijn vroegere stem.

"Op het album vertel ik over de worsteling met mijn gender, en bevraag ik mezelf of ik als man wel geaccepteerd word en gelukkiger ben," zegt Sem.

Stem op het spel zetten

Toen Sem twaalf was begonnen zijn depressieve klachten. "Op mijn zeventiende kwam ik, toen nog een vrouw, uit de kast als lesbisch, maar mentaal voelde ik me niet opgelucht. Een paar jaar later zag ik een video van een transman en kon alleen maar denken: dit wil ik ook."

In 2013 weet de dan eenentwintigjarige Sem het zeker: hij is transgender. "Ik was toen al zangeres bij de Leif de Leeuw Band," gaat Sem verder.

"Door met hormonen te beginnen, kwam mijn stem - het enige dat ik mooi vond aan mezelf - op het spel te staan, evenals mijn muziekcarrière. Destijds zeiden de studies naar stemveranderingen bij transmannen dat ik een stem zonder controle en volume zou krijgen. Ik zou niet meer zuiver kunnen zingen of harde geluiden kunnen maken met mijn stem."

Tekst gaat verder na de afbeelding

Grip zoeken

Het duurde vijf jaar voordat Sem aan zijn hormoonbehandelingen begon. "Ik twijfelde vaak of ik een medische transitie moest ondergaan. Ik zocht grip op alles wat ik kon verliezen, en wilde mezelf zoveel mogelijk beschermen tegen teleurstellingen en angsten. Ik heb elk scenario in mijn hoofd uitgespeeld, maar elke keer kwam ik uit bij dezelfde conclusie: ik moet wél in transitie gaan. Ik dacht dat ik zelfs zonder zangstem een grotere kans zou hebben op een gelukkiger leven."

De Leif de Leeuw Band heeft altijd achter Sem en zijn keuze gestaan. "Ze zeiden: ‘Wat er ook gebeurt, je blijft gewoon in de band. Al speel je triangel.’"

Een laatste keer

Vlak voordat Sem begint met de hormoonbehandelingen, besluit hij in 2018 om zijn stem nog één keer vast te leggen. "Het leek mij bijzonder om een half album op te nemen vóór mijn transitie, en hopelijk kon ik het met mijn nieuwe mooie zangstem afmaken."

Er verschijnt een glimlach op Sem’s gezicht. "De laatste opnames werden ook gefilmd. Ik wilde dat mensen mijn hele transitie konden horen én zien. Na het inzingen van het laatste nummer ben ik gelijk begonnen met de testosteronbehandeling. Mijn familie en bandleden waren daar ook bij. Dat was heel mooi en emotioneel."

Stem terugvinden

Het was een lange weg voor Sem om erachter te komen hoe hij zijn nieuwe stem moest gebruiken. "Samen met mijn zangcoach heb ik mijn stem getraind en ging ik in 2022 met mijn nieuwe zwaardere en vollere stem terug de studio in."

In januari 2023 komt dan eindelijk zijn album 'Uncle Sem' uit, onder begeleiding van de Leif de Leeuw Band. Met de show ‘Who the F*CK is Britt?!', waar hij optreedt met de nummers van zijn album, trekt hij door het land. "Mensen kijken soms vol verbazing hoe ik samen met mijn oude vrouwelijke zelf hetzelfde nummer zing, alleen wordt zij geprojecteerd op een scherm achter het podium," zegt Sem lachend.

In duet met jezelf

Sem krijgt vaak de vraag of hij het moeilijk vindt om naar de beelden van zijn vroegere zelf te kijken. "Nee, dat vind ik niet moeilijk," begint Sem.

"Met het album wil ik juist de overgang van zangeres Britt naar zanger Sem laten zien. In ‘Goodbye’ neem ik letterlijk afscheid van de stem die ik vroeger had, maar ik laat Britt niet los. Samen hebben we hard gevochten voor waar we nu zijn. Ik ben haar vijfentwintig jaar geweest, daar wil ik geen streep onder zetten. Maar mijn nieuwe stem, de nieuwe ik, neemt nu wel de boventoon."

Geen freak

De nummers waar Sem een duet met zijn vroegere zelf zingt, vindt hij het mooist op zijn album. "Op sommige nummers zoals ‘Take Me Now’ zing ik eigenlijk dat ik op het randje was van suïcide. En nu, jaren later, kreeg ik de kans om die negatieve gedachtes te weerleggen. Ik ben geen freak en ik kan nu zeggen dat het leven waardevol is."

Het album 'Uncle Sem' is niet alleen Sems transitie, maar ook die van de hele band. "Je kunt horen dat de band is uitgebreid, dat we beter spelen. En de songwriting is volwassener geworden. In de eerste zes nummers hoor je een gekwelde jonge adolescent, die nog niet de mindset heeft dat het goed zal komen. Die switch in denkwijze, waar ik zing over hoop, hoor je wel in de laatste nummers van het album."

Redding

Sem voelt zich tegenwoordig meer gehoord. "Dat komt omdat ik nu authentieker leef. Mensen kunnen je niet horen als je je niet laat zien. Ik was niet blij met wie ik was en wilde mezelf verstoppen."

Sem wil in zijn shows aan andere transpersonen laten zien dat je je zangstem na hormoonbehandelingen nog steeds kunt gebruiken. "Die representatie vind ik belangrijk. En mensen die niets wisten over transpersonen gaan na mijn show naar huis met het besef hoe zwaar het is als je niet blij bent met jezelf. En dat mijn transitie mijn redding is geweest."

Gelukkiger?

Is Sem door zijn transitie gelukkiger geworden? "Ja, maar in mijn nummer ‘21’ benadruk ik dat mijn transitie niet een sprookje is. Je kunt je lichaam veranderen, maar het is geen wondermiddel dat ervoor zorgt dat je ineens wel assertief bent en jezelf fantastisch vindt. Ik heb nog steeds wel eens een negatief zelfbeeld en minderwaardigheidscomplex."

Mede door therapie heeft Sem geleerd om minder streng voor zichzelf te zijn. "Die kritische stem in mijn hoofd gaf ik altijd gelijk, ik was nooit goed genoeg. Ik heb altijd gedacht: ik heb alles bereikt omdat ik zo streng ben voor mezelf. Dat is niet waar. Ik heb alles bereikt, ondanks dat ik zo streng ben voor mezelf. Zie je het verschil?"

Nu kan Sem wél zeggen dat hij trots is op zichzelf. "Ik heb nog steeds sombere dagen waar ik moet opboksen tegen mijn negatieve gedachten. Maar nu lukt het me om te zeggen dat ik van mezelf houd, en ook van wie Britt was."