Drie vrouwen over hun autisme diagnose: 'Huh, heb jij autisme? Maar je lult zo goed!'

Op 2 april is het Wereld Autisme Dag, een dag waarbij aandacht wordt gevraagd voor mensen in het autismespectrum. Dat spectrum is enorm groot: autisme ziet er bij niemand hetzelfde uit. Doordat vrouwen in het algemeen beter zijn in het observeren en nadoen van sociale interacties, zijn ze vaak beter in staat om hun autistische trekken te 'verbergen' voor anderen.

Hierdoor kan het lastig zijn om autisme bij vrouwen vast te stellen en krijgen vrouwen gemiddeld later deze diagnose dan mannen. Hoe ga je ermee om als je als volwassene de diagnose autisme krijgt? En hoe leef je met autisme? 3FM spreekt drie jonge vrouwen met autisme erover.

Esmee Boersma (20) kwam al vroeg in aanraking met psychologen. "Thuis waren er veel misverstanden tussen mijn ouders en mij. Na een lange schooldag kwam ik vaak overprikkeld thuis. Als ik dan iets niet mocht van mijn ouders, kon ik daar heel boos om worden en zo ontstonden onnodige ruzies. Toen ik zeven of acht jaar was begon mijn traject van psychologen en therapie."

Na jarenlang onderzoek en hoogbegaafdheid als verkeerde vastgestelde diagnose was het duidelijk: Esmee heeft Asperger. "Ik was toen tien jaar en vond het niet erg om het label autisme te krijgen. Maar vlak daarna ben ik naar de middelbare school gegaan en daar heb ik het eigenlijk nooit aan iemand vertelt, omdat ik niet wilde dat mensen raar over me gingen denken."

Esmee is een van de gezichten in de onlangs verschenen documentaire over vrouwen met autisme. "Ik heb de docu aan veel mensen laten zien. Ik schaam me niet voor mijn autisme maar ik zie niet altijd het nut om het te vertellen. Er hangt zo'n stigma rondom autisme. Mensen hebben dan een vooroordeel over je, terwijl ik gewoon goed functioneer."

Die autistische trekjes van Sheldon? Daar herkent Esmee zich wel in. "Ik ben zelf heel sarcastisch, maar sommige grapjes begrijp ik niet. Als het te sarcastisch wordt, neem ik grapjes soms te letterlijk en dan ga ik twijfelen of die persoon mij nog wel aardig vindt. Of als ik heel moe ben dan kan ik kort door de bocht reageren of afstandelijk zijn. Maar nu meer vrienden van mij weten dat ik autisme heb, is daar juist meer begrip voor."

Esmee heeft rust kunnen vinden in haar diagnose. "Als iedereen na een lange dag nog veel energie heeft en ik niet, dan weet ik waar dat vandaan komt. Ik denk dat vrouwen de diagnose later krijgen dan mannen omdat vrouwen sociaal-emotioneel sterker zijn en sneller doorhebben wat 'sociaal wenselijk' gedrag is."

Joney Habraken (28) weet pas twee jaar dat ze autisme heeft. "Al een aantal jaar liepen dingen niet helemaal vlekkeloos. Ik kon mijn vriendschappen moeilijk onderhouden, heb een eetstoornis gehad en kon door overprikkeling niet lang werken. Sinds kinds af aan was ik al bezig met therapie en pas toen ik een interne behandeling van zeven weken aanging, kreeg ik te horen dat ik in autisme spectrum 1 zit."

Toen Joney de diagnose kreeg was het voor haar tijd voor een feestje. "Ik wilde meteen de vlag uithangen. Ik was altijd een buitenbeentje en heb me 26 jaar lang afgevraagd waarom dingen mij niet lukken. Na mijn diagnose veranderde ik niet ineens in 'Joney de autist', ik kreeg juist veel meer respect voor mezelf. Ik realiseerde me dat het niet is dat ik dingen niet kan, maar dat ik dingen soms net wat anders moet aanpakken."

Vol ongeloof reageren sommige mensen als Joney vertelt dat ze autisme heeft. "Ik krijg vaak te horen: 'Huh, jij autisme? Maar je lult zo goed!' en dat klopt ook. Ik praat makkelijk over koetjes en kalfjes, maar het aangaan van een diepere connectie met mensen kost me meer moeite. Ook kan ik veel stress krijgen als ik bijvoorbeeld over twee weken met iemand heb afgesproken. Dan ga ik veel nadenken over of het wel gezellig wordt en waar we het over moeten hebben."

Joney kampte de afgelopen jaren met diverse depressies. "Als ik eerder had geweten dat ik autisme heb, was ik veel minder streng voor mezelf geweest en had ik eerder de juiste hulp kunnen hebben."

Ook bij Fabienne Kamphuis (19) werd al snel duidelijk dat er meer aan de hand was. "Ik had vroeger nooit echt behoefte aan contact met leeftijdsgenoten. Daarnaast had ik ook last van depressieve klachten en was ik heel snel moe, maar ik kwam er niet achter wat nou het probleem was."

Na jarenlang onderzoek en verschillende hulpinstanties werd rond haar zestiende Asperger vastgesteld. "Ik vond mijn diagnose raar om te horen. Ik zag mezelf daarna niet meteen als een ander persoon, maar ik ging reflecteren op mijn eigen gedrag. Ik had heel veel vragen en ging mijn nieuwe 'ik' analyseren. Ik moest leren dat de diagnose er was om me te helpen en niet om mij te beperken."

Toen Fabienne zich wilde verdiepen in haar diagnose schrok ze van het gebrek aan informatie wat ze kon vinden. "Er is helemaal niet zo veel bekend over vrouwen met autisme dus ben ik mijn eigen platform op Instagram begonnen. Ik had toen ik mijn diagnose kreeg wel behoefte aan een pagina waar ik mensen kon zien die hetzelfde hebben als ik."

Diezelfde dag dat Fabienne haar diagnose kreeg, had ze er al vrede mee gesloten. "Ik ben helemaal niet van het hokjesdenken. Ik heb autisme vanaf het begin nooit gezien als een beperking. Het is iets wat mij mij maakt."