Special: Het geheim van IJsland

Deze hele week IJslandse artiesten over de invloed van hun land op hun muziek.

IJsland is het sprookjesachtige eiland van o.a. Bjork en Sigur Ross, van Emiliana Torrini, Of Monsters and Men, GusGus, Mum en Asgeir. Damon Albarn heeft er een eigen koffiebar, middenin Reykjavic, en singersongwriter Damien Rice werd zo verliefd op het land, dat hij er is gaan wonen. IJsland heeft iets magisch, net als de muziek die er vandaan komt. In deze Special leggen de artiesten uit wat het eiland voor hen zo magisch maakt.

Beluister de special:

Damien Rice: "In IJsland vond ik rust, creativiteit en verbintenis."

IJsland is het geboorteland van veel bands, maar er zijn ook buitenlandse artiesten die zo aangetrokken worden door de magie van het eiland, dat ze zich er vestigen. Zoals John Grant, de Amerikaanse muzikant die Asgeir hielp met het vertalen van zijn debuutalbum in het Engels.

Damon Albarn naar IJsland

En zo ook Damon Albarn. Hij was midden jaren negentig totaal opgebrand en kocht een flat in Reykjavic om zichzelf op te laden en tot rust te komen.

Hij ging er niet alleen wonen, maar investeerde ook in een koffiebar in de hoofdstraat van Reykjavic - want naast muziekmaken is ook het drinken van koffie een nationaal tijdverdrijf in IJsland.

Ook Damien Rice vlucht naar IJsland

Ook singer songwriter Damien Rice trekt naar IJsland, als hij alle druk van zijn roem wil ontvluchten. Omwille van de prachtige, grillige natuur en rust.

Maar ook vanwege de mensen en de kleinschaligheid. Waar hij in Engeland en Amerika helemaal gek werd van alle aandacht rondom zijn persoon, en hij het idee had dat hij door zijn roem steeds verder af kwam te staan van zijn publiek, kon hij in IJsland makkelijk contact maken met mensen. De eerste keer dat hij in IJsland landt, na een bijzonder stressvolle tour, voelt hij zich meteen tot rust komen.

Damien Rice gaat weer muziekmaken door IJsland

Dankzij IJsland vindt Damien Rice zijn drijf om muziek te maken terug. Hij laat zich niet zozeer inspireren door IJslandse muziek, al vindt hij het geweldig om samen met de leden van Sigur Ros in de studio rond te hangen en rare nieuwe klanken te vinden.

Die invloed is zeker terug te vinden op zijn derde album My Favourite Faded Fantasy, dat zijn oorsprong vindt in IJsland.

Beluister het fragment:

Bjork: "De IJslandse natuur leerde me hoe ik moest zingen."

Ongetwijfeld het bekendste muzikale product van IJsland is de excentrieke zangeres Bjork. De grootste artiesten ter wereld noemen haar een van de weinige echt vernieuwende hedendaagse popmuzikanten.

11-jarige Bjork krijgt platencontract

Bjork wordt als Bjork Godmundsdottir in 1965 geboren in Reykjavic, de hoofdstad van IJsland. Op haar elfde bemachtigt ze al een platencontract, nadat ze tijdens een schoolvoorstelling een verpletterende cover heeft gezongen van deze seventies hit 'I love to love' van Tina Charles.

Debuutalbum Bjork en Sugacubes

In 1977 brengt ze haar debuut Bjork uit. Het behaalt de gouden status. Gedurende haar tienerjaren speelt ze in diverse punk- en jazzbands, en op haar 21 wordt ze de leadzangeres van de band The Sugacubes, die internationaal succes boeken.

The Sugacubes beseffen zich donders goed dat om het te kunnen maken buiten de eigen landsgrenzen, ze niet in het IJslands moeten zingen. In het buitenland zingen ze dan ook in het Engels - de teksten vertalen ze zelf, zo goed en kwaad als dat kan.

Solocarrière van Bjork

Tijdens The Sugacubes doet Bjork al wat solo uitstapjes, maar begin jaren negentig verlaat ze de band om zich helemaal op haar eigen carrière te richten. Met succes, want de IJslandse zangeres is wereldberoemd geworden - en niet alleen als muzikant, maar ook als componiste en actrice, o.a. in de film Dancer in the Dark.

IJsland vormt Bjork

Hoe beroemd ze ook is, in IJsland is ze nog steeds gewoon Bjork Godmundsdottir. In IJsland kent iedereen elkaar namelijk - sterker nog, iedereen is ergens wel familie van elkaar - dus dat houdt je nuchter.

IJsland en dan vooral de grillige natuur van het eiland is haar grootste inspiratiebron, het land heeft haar de zangeres gemaakt die ze is. Ze leerde zingen door de natuur, zegt ze zelf. De vlaktes, de bergen, het mos, de sneeuw.

'Joga'

Het nummer, 'Joga', is haar eigen liefdesverklaring aan IJsland - haar volkslied voor haar thuisland. De videoclip, van clipregisseur Michel Gondry, is ook een regelrechte ode.

Beluister het fragment:

Sigur Ros: "Heima betekent thuis. Thuis is IJsland."

Eveneens afkomstig uit de IJslandse hoofdstad is de band Sigur Ros, die bekend staat om zijn surrealistische, melodieuze songs en optredens.

Succes met Hopelandic

Meer dan 20 jaar zijn ze actief, en in die periode is hun bekendheid tot ver buiten de eigen landsgrenzen gegroeid. Radiohead is een van de bands die zich enorm heeft laten inspireren door Sigur Ros. En dat terwijl hun nummers voor vrijwel niemand verstaanbaar zijn, want Sigur Ros zingt voornamelijk in het IJslands en soms zelfs in een eigen verzonnen klanktaal, Hopelandic.

Band vernoemd naar zusje van frontman

Sigur Ros is vernoemd naar de zus van voorman Jonsi, de man met de prachtige falsetto stem. Sigurros Elin wordt op de dag voor haar broer zijn band opricht geboren.

It's the happiest nation in the world

IJsland is enorm belangrijk voor het ontstaan van de epische soundscapes van Sigur Ros. De wijdsheid van IJsland, die zo geroemd wordt door onder andere Damien Rice, de Ierse zanger die er inmiddels is gaan wonen, zorgt voor veel creatieve vrijheid. Daarnaast hebben IJslanders er schijnbaar gewoon een handje van om iets creatiefs te doen - het wordt eigenlijk gewoon van je verwacht.

Hoewel Sigur Ros inmiddels de hele wereld over reist, en zeven albums op naam heeft staan, blijft de band het thuisland trouw. En niet voor niets: It's the happiest nation in the world.

Heima is eerbetoon aan IJsland

Als eerbetoon aan IJsland maakten ze in 2007 de prachtige concertdocumentaire Heima - waarin wordt getoond hoe de band na een lange tijd in het buitenland hun terugkeer naar IJsland viert met bijzondere concerten door het hele land.

Beluister het fragment:

Asgeir: "In IJsland doe je aan sport óf maak je muziek. Ik moest kiezen."

Singer songwriter Asgeir Trausti Einarrson groeit op in een piepklein dorpje op het IJslandse platteland: slechts veertig mensen woonden er in het gehucht met een onuitsprekelijke naam.

Er is niks behalve natuur

Er is helemaal niets, behalve de natuur. Hartstikke mooi, maar als je jong bent, ook wel heel saai. Asgeir doet wat de meeste IJslandse jongeren doen om zichzelf te vermaken: voetballen, fietsen, hardlopen, en muziekmaken.

Asgeir kiest toch voor muziek

Asgeir blijkt talent te hebben voor sport en muziek. Lange tijd kan hij niet kiezen tussen sport en muziek; hij overweegt zelfs een carrière als topsporter, als shorttracker, maar uiteindelijk kiest hij toch voor de muziek.

Naar de hoofdstad Reykjavic

Hij verhuist naar de hoofdstad Reykjavic, hoewel hij daar niet meteen zijn draai vindt. Maar uiteindelijk blijkt dat hij toch de goede keuzes heeft gemaakt, want inmiddels is hij uitgegroeid tot de bestverkopende IJslandse artiest ever - 1 op de tien IJslanders heeft een album van Asgeir.

Asgeirs debuutalbum een record

Zijn debuutalbum verkoopt meer exemplaren dan albums van al gevestigde acts als Sigur Ros en Bjork, en hij wordt dan ook in een adem genoemd met die artiesten. Al kan hij dat zelf nog nauwelijks bevatten.

Het schrijfproces - Engelse en IJslandse teksten

Zijn muziek - zijn vader schrijft de teksten, hij maakt de soundscapes - doet denken aan die van Bon Iver. Om ook buiten IJsland succes te hebben, liet hij de teksten vertalen in het Engels door de Amerikaanse singer songwriter John Grant, die al enige tijd in Reykjavic woont.

Het is wel even wennen voor Asgeir om niet in zijn moerstaal te zingen. Ook voor zijn IJslandse fans was het even wennen, hun nieuwbakken held in het Engels. Maar Asgeir is niet van plan zijn IJslandse roots te verloochenen.

In het buitenland in het Engels dus, maar in zijn thuisland blijft Asgeir IJslands zingen. En dan klinkt Kings & Cross, zijn grootste hit tot nu, ineens zo.

Beluister het fragment:

Of Monsters And Men: "Het is moeilijk om een IJslandse band te zijn"

Anders dan Sigur Ros en Bjork in haar beginjaren, heeft de jonge band Of Monsters and Men altijd Engelstalige nummers geschreven. En al klinkt hun muziek in niets als die twee acts, ook Of Monsters and Men is beinvloedt door hun roots. "Yeah, we have an icelandic mystic around us hahaha"

Het begin van Of Monsters And Men

In 2010 vormen vijf IJslandse jongeren, onder wie zangeres Nanna die voorheen solo optrad onder de naam Songbird, de band. Meteen datzelfde jaar winnen ze dé grote muziekcompetitie van IJsland. In 2011 komt hun debuutalbum My Head is an Animal uit, en mede dankzij de aanstekelijke leadsingle 'Little Talks' wordt het een internationaal succes. Het album staat bijvoorbeeld op 1 in Ierland, Australië, en IJsland zelf, en ook in de US en de UK doet het het erg goed.

Meteen al succes

Vrijwel meteen internationaal succes voor het vijftal dus, en dat gebeurt niet vaak zo snel al. Alleen al vanwege het feit dat je als IJslandse band nou eenmaal op een eiland zit, en touren naar het buitenland omslachtig en vooral ook erg duur is.

Of Monsters and Men flikt het - ze hebben een contract bij de internationale platenmaatschappij Universal en touren al een jaar lang de wereld over, langs zalen en festivals. En het zou best wel eens zo kunnen zijn dat al die internationale invloeden hun invloed krijgen op het nieuwe album.

Creativiteit in IJslands DNA

Of ze dan nog steeds zo IJslands klinken is nog maar de vraag, maar vooralsnog zit het land in hun DNA. Wat je omringt, beïnvloedt je nu eenmaal.

Het verhaal over creativiteit in IJsland hoor je van meer acts. Het eiland is klein, dunbevolkt en redelijk geïsoleerd en zeker als je jong bent is er gewoon niet zo heel veel te doen. De meeste IJslandse kids gaan naar muziekles en leren een instrument spelen.

Omdat niemand echt verwacht dat hun muziek op de radio gedraaid wordt - in IJsland, of laat staan daarbuiten - doet iedereen precies dat wat hij of zij zelf mooi vindt, wat een verklaring is voor de levendige en diverse muziekscene in Reykjavic en omstreken.

De muziekscene in Reykjavic is levendig, maar de concurrentie groot en de meeste venues zijn wel...soort van shit, aldus Of Monsters and Men.

Nieuw album

Hard werken dus, om het te maken in IJsland, maar hen is het in elk geval gelukt. Volgend jaar (2015) moet hun nieuwe album verschijnen, dat een wereldwijde release zal krijgen.

Beluister het fragment: