Waarom zeggen we 'ja' als we 'nee' bedoelen?

Identiteit, imago en ego zijn drie takken aan dezelfde boom, waar ook nog eens veel overlap tussen zit. Wie ben je, waarom ben je en wat doe je eigenlijk? Het zijn vragen waarop je gedurende je leven antwoord probeert te vinden.

Paal boven water

Maar dat het verwarrend is, zeker in een tijd dat de werkelijkheid zich steeds meer online afspeelt, staat als een paal boven water. Toch proberen we met ons vijfde thema onze vinger achter imago en identiteit te krijgen.

Anders kijken

Zodoende kwamen we op de site Denkkaders, het persoonlijke project van Sabine Winters (foto boven). Dit is een verzamelplek voor kunstenaars en filosofen, die veel raakvlakken hebben.

"Zowel kunst als filosofie geven een ander beeld op onze werkelijkheid, onze denkkaders. Zeker als een kunstwerk of een gedachte schuurt of wringt, is het waardevol omdat het ons anders leert kijken."

(Socrates Seeking Alcibiades In The House Of Aspasia door Jean-Leon Gerome)

Het stelt je vragen

En het is heus niet allemaal zware kost. Ook in het café, op het schoolplein of tijdens een picknick in het park ben je bezig met het onderzoeken van het leven.

"Dat is wat filosofie doet: het onderzoekt het leven en stelt je vragen over wie je bent. Kunst doet dat ook, dat hangt of staat niet in musea om mooi te zijn. Het stelt je vragen."

Wat begon met artikelen schrijven, groeide al snel uit tot een plek waar projecten ontstonden. Zo organiseert Sabine met drie zielsverwanten van 3 tot en met 19 juni de Get Fed Art Fair in Arnhem, waar 25 kunstenaars in een ruimte van 1000 vierkante meter hun kunstje flikken.

Ego en imago

Waarom Sabine Denkkaders in het leven riep weet ze niet precies. "Maar dat is wel een ego-dingetje denk ik. Ik voelde echt een noodzaak om dit te doen. Ik had geen doel voor ogen, verdiende er in het begin ook geen geld mee, maar moest het gewoon doen van mezelf."

Op de site stelt ze zich vragen en probeert die met een filosofische kijk op de wereld te beantwoorden. Zo vroeg ze zich af waarom we als mensen soms 'ja' zeggen terwijl we 'nee' bedoelen, iets wat de meesten van ons wel zullen herkennen. Dat heeft dus blijkbaar niet met je ego maar met je imago te maken.

"Je doet het niet omdat je het zelf belangrijk vindt, maar omdat je bevestiging zoekt van anderen. Dat kan natuurlijk om financiële redenen zijn, omdat er simpelweg brood op de plank moet. Dat is op zich niet erg, maar het zijn nu net de dingen die je veel energie kosten. Zeker als je bevestiging zoekt in sociale zin, met vrienden en zo. Dan ben je erg buiten jezelf bezig."

Losmaken van anderen

Volgens Sabine is het ook echt iets van deze tijd om overal bevestiging te willen krijgen. "We zijn gewend dat overal direct op wordt geageerd. Krijg je die bevestiging niet meteen, dan werkt dat teleurstelling in de hand. Gebeurt dat, dan moet je je sowieso afvragen waarom je het doet, want dan is de kans groot dat je niet gelooft in het idee."

"Sommige dingen hebben tijd nodig. Soms moet je geloven dat dit het beste is wat je kunt doen en dat andere mensen er ook iets aan hebben, ook al wordt het niet meteen opgepikt. De filosoof Jean-Paul Sartre zei al: 'Echte vrijheid is beschikbaar zodra je je weet los te maken van de mening van anderen."

Ik sta op Facebook, dus ik ben

Bevestiging en de mening van anderen zijn nu net de twee kurken waar veel social media op drijven. "'Het is pas echt als het op Facebook staat', zeggen ze. Ik ben zelf een tijd van Facebook geweest omdat ik al die prikkels niet kon handlen. Je wordt er niet gelukkig van door de hele tijd te kijken hoe anderen het hebben."

"Wij zijn blijkbaar in onze hersenen zo ingesteld dat het wel zo werkt. Ik ken eigenlijk niemand die heel erg gelukkig wordt van het kijken naar leuke plaatjes van anderen. En toch doen we het."

Online bubbel

Volgens Sabine is het makkelijk om online een bubbel te creëren over onszelf, wat goed tot uiting komt in een de film en gelijknamige serie Catfish. "Het is heel makkelijk om een ander te objectiveren online en omdat je een object bepaalde eigenschappen toeschrijft, kan het ook ver van je af komen te staan. Dan wordt het een op zichzelf staande identiteit."

Al dat verschuilen en verdrinken in online identiteiten betekent volgens Sabine overigens niet dat we daardoor oppervlakkiger worden. "We laten online soms wel meer dan offline onze gevoelens zien, openen echt ons hart. Maar het is wel zo dat het ons minder raakt."

Diep in je gevoel

Je fiets is gestolen, deelt dat op Facebook en de verontwaardigde, boze en troostende reacties stromen binnen. Om meteen na zo'n reactie een boterham te smeren of een game op te starten. "Als iemand face-to-face zulk nieuws met je deelt, krijg je andere reacties en gevoelens."

Sabine beseft zich dat het ook onmogelijk is om bij elk Facebook-bericht diep in je gevoel te gaan zitten. Daar heb je dan echt een dagtaak aan en voor je het weet ben je overspannen.

Meer tijd aub!

"Het draait allemaal om tijd, wat het luxegoed is van deze tijd. Facebook springt erg in op de behoefte om alles maar sneller te doen. Ik hoop dat we meer tijd voor elkaar gaan maken. Als een soort tegenbeweging, die laat zien dat het niet altijd sneller, mooier en beter moet.

"In die zin is er altijd behoefte aan een tegenbeweging. Want ik vind dat er frictie moet zijn, er moet altijd iets schuren, omdat je daardoor gaat onderzoeken. Dat is ook precies wat ik doe met Denkkaders."

Meer identiteit?
>> Doe de test: Zet je jezelf graag in de etalage?
>> Zo kijkt een 16-jarige met 700K Instagram-volgers naar de wereld
>> Luister naar het verhaal van Hannah
>> Kijk de mini-docu: 'Ik ben ijdel dus ik ben'