Dit is waarom we allemaal een beetje Alzheimer hebben
- Nieuws
- Dit is waarom we allemaal een beetje Alzheimer hebben
Ja, ook jij hebt de aandachtsspanne van een goudvis!
Heel even een geschiedenislesje.
Babyboomgeneratie: zo'n beetje jullie opa's en oma's.
Generatie Nix: grote kans dat jullie ouders tot deze generatie ouders behoren.
Patatgeneratie: het overgrote deel van jullie leraren, buschauffeurs, mensen bij de gemeente, bank, enzovoort.
Generatie Y: studeren meestal nog of zijn net begonnen met hun eerste baan en zie je door de weeks vaak in het café.
En dan komen jullie, over het algemeen aangeduid als Generatie Z. Zo niet door Onno Hansen. Hij is onderzoeker, oud-journalist en ontwikkelt nieuwe onderwijsprogramma's door heel Europa.
Versplinteren die shit
Voor die onderwijsprogramma's deed hij onderzoek op middelbare scholen in Europa, bijvoorbeeld voor zijn Dynamic Identity, en kwam tot de conclusie dat scholieren van nu niet Generatie Z, maar Generatie F zijn.
De F van fragmentatie. Dit is een term die vaak wordt gebruikt bij computers, en betekent zoveel als een gigantische brok informatie versplinteren in kleine stukjes. Maar hoezo zijn scholieren van nu gefragmenteerd?
Rennen, springen, vliegen, duiken, vallen, opstaan en weer doorgaan
Volgens Onno komt dat omdat onze samenleving vloeibaar is geworden. In de media rennen we van de ene hype naar de andere rel. In de kranten, op televisie en internet draait het om schreeuwerige koppen, soundbites en korte filmpjes, zonder daar maar enige verdieping aan te geven.
Op je smartphone open je veertig verschillende apps tegelijk, terwijl je chat met iemand, geef je iemand een like op Facebook, tegelijkertijd neem je een selfie voor Snapchat. Thuis moet je én leren voor je toets én naar pianoles én naar basketbaltraining.
Korte aandachtsspanne
Dat dus. Gefragmenteerd door technologie: je smartphone, tablet en laptop. Onno: "De baas van Evernote, een groot softwarebedrijf, zei laatst dat we toegaan naar een tijd dat een mens een aandachtsspanne heeft van slechts 10 seconden."
Hansen haalt hierbij een Amerikaans onderzoek waar tieners in een afgesloten ruimte zaten. Hun telefoon lag naast ze op tafel, maar er werd gezegd dat het super belangrijk was dat ze vijftien minuten lang hun huiswerk deden. Na twee minuten zat iedereen aan hun telefoon.
Zo ziet een korte aandachtsspanne eruit:
Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.
Jongeren zijn slimmer dan ooit
"Overigens geldt dit niet alleen voor de nieuwste generaties," zegt Hansen. "Uit een ander onderzoek blijkt dat negentig procent van de volwassenen terugkeert van vakantie als ze zich realiseren dat ze hun telefoon zijn vergeten."
Maar is dat erg? "Niet per se. Er gebeurt alleen zo weinig met deze verandering. Jongeren van nu zijn veel slimmer dan eerdere generaties ooit waren, omdat hun hersenen meer getraind zijn om informatie te verwerken. Geef je ze daarom veel aandacht in de klas, dan vinden ze het juist leuk om na te denken. Maar dat gebeurt te weinig, het is nog heel erg leraar vertelt en de leerling luistert."
Altijd online
Er wordt eerder krampachtig gereageerd op de nieuwe ontwikkelingen, volgens Hansen. Wanneer blijkt dat jongeren meer chatten dan appen, proberen we met ons allen de jongeren weer aan het bellen te krijgen. Waarom doen we dat?
"Omdat oudere generaties hun norm willen opleggen aan jongere generaties. Terwijl die oude norm uiteindelijk uitsterft, de norm van jongeren wordt leidend. Ik ben zelf van een generatie die is opgegroeid zonder internet, ik kan dus reflecteren over hoe het is zonder online wereld. Nieuwe generaties kunnen dat niet, die weten niet beter dan dat er internet is."
En dat is volgens Hansen juist hartstikke positief. Omdat zijn vrouw Poolse is, woont hij de helft van het jaar in Polen. "Als je vroeger in Polen iemand tegenkwam op straat, dan dacht je dat die persoon precies dacht zoals jij. Iedereen denkt zoals ik, dat was de standaard. Door internet weten jongeren dat er overal anders wordt gedacht en dat iedereen verschillend is."
Pure willekeur
Toch zitten ook nadelen aan fragmentatie en dan met name op geestelijk niveau. "De hoogste vorm van fragmentatie die je kunt bereiken is Alzheimer. Alle ratio is uit elkaar gevallen, je kunt geen verhaal meer maken van wie je bent. Je hebt losse gebeurtenissen en die koppel je willekeurig aan elkaar, omdat je niet mee herinnert hoe het zit."
Die elementen zie je terug in onze samenleving. "Het gevolg van die fragmentatie is dat je wereldbeeld niet meer logisch is. En dan krijg je dus zo iemand als Donald Trump. Zijn aanhangers waarderen hem omdat hij zegt zoals het is, terwijl hij elke week van mening verandert en die meningen vaak ook haaks op elkaar staan."
Kaders ontbreken, we gaan van hot naar her en weer terug. "Door de biologie weten we dat ons bewustzijn, net als bij alle dieren, bestaat uit een paar seconden vasthouden van een situatie om daar in onze hersenen begrip of een kader aan te geven. Maar dat hapert dus, net zo goed bij volwassenen, omdat we leven in een tijd van snelle technologie."
Geen idealen; ideaal!
Amerikaanse wetenschappers onderzochten hoe het was gesteld met de idealen van nieuwe generaties. In de jaren zeventig hadden de jongeren namelijk veel behoefte om zich vast te klampen aan een levensfilosofie of ideologie. Tegenwoordig is dat volledig verdwenen.
"Jongeren vinden belangrijker wat anderen over hen zeggen dat wat ze van zichzelf vinden. Ze hebben het gevoel dat anderen veel beter weten wie ze zijn dan ze zelf weten. Dat klopt ook wel, alleen is het lastig om met dat bewustzijn om te gaan. Je eigen greep op de werkelijkheid heb je opgegeven en je wordt constant gestuurd en geïnterpreteerd door anderen."
Altijd dezelfde
Jongeren zijn kortom veel externer gericht. Hansen denkt dat de wereld daar weliswaar een stuk eerlijker van wordt, maar ook ingewikkelder. Bijna niemand heeft een standaardverhaal in zijn hoofd van wie hij of zij is.
"We hebben meer een vloeiende definitie van wie we zijn, aangepast aan de situatie en verwachtingen van anderen. Daardoor zijn we eigenlijk voortdurend iemand anders. Eigenlijk zouden we daarvan compleet in de war moeten zijn, maar dat is ook niet zo, omdat we claimen altijd dezelfde te zijn. Vooral jongeren claimen dat."
Experimentje op school
Dit besefte Onno (foto boven) zich tijdens een onderzoek op scholen. Eén voor één haalde hij scholieren uit de klas, zette ze voor een camera en vroeg ze: 'Wie ben jij tot nu toe?' Daarna werden alle filmpjes in de klas vertoond, en vertelde Onno over identiteit, hoe het werkt met film en hoe je jezelf kunt presenteren voor een camera.
Vervolgens mochten de leerlingen opnieuw voor de camera plaatsnemen en dezelfde vraag beantwoorden. Tot slot werden de filmpjes achter elkaar vertoond en kregen ze drie vragen over het eerste spontane filmpje en het tweede geregisseerde filmpje: Wat was er anders? Wat deed je anders? Wat heb je geleerd?
"Iedereen kon heel goed uitleggen wat ze anders deden, maar helemaal niemand zei dat ze iets geleerd hadden. Dat was verrassend. Jongeren koppelen situaties niet aan elkaar. Het was dus niet situatie A en situatie B met een leertraject ertussen. Voor hen was het een situatie en nog een situatie, die ze vergeleken alsof er geen verband tussen zat."
Geen subculturen meer
Wat ook opviel is dat dit resultaat onder alle jongeren in Europa nagenoeg hetzelfde was. Ondanks alle cultuurverschillen zat er dus heel veel overlap tussen de jongeren van nu. "Dat zie je ook in de klassen, het is één grote massa die er bijna hetzelfde uitziet, afgezien van religieuze en etnische verschillen."
De subculturen van enkele generaties geleden (alto's, hippies, hiphoppers, punkers, etc.) zie je bijna niet meer in het straatbeeld. "De afzonderlijkheid en gekkigheid is veel meer online gegaan. Daar kun je jezelf afsplitsen en iemand anders zijn, maar op school laat je dat niet zien."
Nooit meer alleen
Dat doet iets met je. "Vroeger was je in een groep en eenmaal thuis was je in je eentje. Nu zit je thuis ook weer in een groep, maar dan online. Er is bijna geen ruimte om nog alleen te zijn, om te verdwalen. Daardoor wordt het moeilijker om over jezelf na te denken, te bedenken wie je nu echt bent."
Hoe zit het dan met imago, ego en identiteit volgens Onno? "Identiteit is een verzamelnaam en geeft antwoord op de vraag: Wie ben ik? Die vraag kan ook worden beantwoord door anderen, waardoor je voor een gedeelte met imago te maken, hoe anderen je zien. Ego is het claimen van dingen die je doet en waar je trots op bent."
Veel minder ego
Volgens Onno is het ego veel minder belangrijk geworden onder Generatie F, in vergelijking met eerdere generaties. "Ze zijn veel minder geneigd om zichzelf belangrijker te maken, om zichzelf tegenover anderen op een voetstuk te plaatsen."
Dat bleek toen Onno en zijn vrouw een EHBO-filmpje opnamen in Polen, wat een soort experiment was. Er was iets gebeurd en de vraag was: Wie gaat er helpen? "Het gekke is dat jongeren die het beste konden helpen eerst wachtten op aansporing van hun vrienden. Zo van: 'Jij kan dit goed!' Dat was nieuw voor ons, dat jongeren niet zelf een positie claimen, maar eerst afstemmen met de groep."
Niet zozeer ijdel
Dat veel aandacht wordt besteed aan profielen van Facebook, Instagram en Snapchat, ziet Onno niet als een ego-ding, of dat de nieuwe generatie extreem narcistisch is (ziekelijk verliefd op zichzelf). "Het is eerder een soort zelfverdediging, want op die manier houden ze controle over hun identiteit. Het is geen ijdelheid want net zo makkelijk zetten ze verschrikkelijke dingen van zichzelf online."
Generatie F wil namelijk niets liever dan eerlijk zijn. Wanneer je je op sociale media anders voordoet dan je bent, word je al snel als fake gezien. En zo wordt ook op je gereageerd. "Ze kunnen echt heel hard en corrigerend optreden als ze dit merken."
'Wij spelen geen rollen'
De sociologische theorie uit de jaren vijftig dat we als mens verschillende rollen spelen (zoon/dochter, vriend/vriendin, sporter, leerling, stagiair, etc), dat pikt de nieuwe generatie niet, omdat ze dat ook als een vorm van liegen zien.
"Wanneer ze in de kleedkamer zitten met hun teamgenoten, hebben ze niet het idee dat ze de rol van sporter spelen, maar dat ze zichzelf zijn. Dit lijkt een klein verschil, maar is het niet, want als je een rol speelt dan houd je rekening met het publiek. En dat doet de jonge generatie niet, die blijven altijd hetzelfde, denken ze."
Eerlijk zijn is de norm
Niet voor niets is authenticiteit belangrijk voor de Generatie F, wat neerkomt op echt zijn, eigen en eerlijk.
"Wanneer ze tien minuten lopen te stamelen tegen de camera over wie ze zijn, dan haalden ze er toch nog iets positiefs uit. 'Ik heb in ieder geval geprobeerd om zo eerlijk mogelijk te zijn,' dat werk. Eerlijk zijn, ook tegenover anderen, is de norm geworden."
