Gratis muziek luisteren: is het einde in zicht?

door @michielveenstra

Muziek is een basisbehoefte. Daar zijn we bij 3FM allemaal heilig van overtuigd. Zonder muziek is een leven ondenkbaar. Muziek troost, ontspant, laadt op, inspireert, doet alles met je.

De vraag die ik bij deze op tafel (nou ja, dit scherm) gooi is: moet een basisbehoefte gratis toegankelijk zijn. Eten, drinken, zuurstof, muziek.

Ja. In de basis wel. Schiet een hert, drink uit de rivier, adem zuurstof, zing een liedje. Kan.

Maar laten we eerlijk zijn: je wil meer dan dat. Je wil een lekkere maaltijd (of je nou zelf de ingrediënten koopt in de supermarkt en ermee de keuken ingaat of alles laat voorschotelen in een restaurant), fatsoenlijk drinken al dan niet met een smaakje en toffe liedjes, gespeeld door goede artiesten. En daar betaal je voor. Voor niks gaat de zon op.

Toch? Ja, maar de radio dan? Ik kan het niet mooier maken: daar betaal je ook voor. De Publieke Zenders via de belasting (#vanmijncenten), de commerciële bij elke aanschaf die je doet.

Het toverwoord: streaming

Nee, dan streaming. Het toverwoord! Sssssstreamingggggg (denk nu aan glittertjes en dansende troetelbeertjes in een zweem van vlinders)!

Want muziek luisteren, dat kan gratis. Op Spotify, of Deezer. Goed, met beperkingen. Er zitten reclames tussendoor bijvoorbeeld. Maar hee, die heb je op de radio ook.

Die streamingservices bieden ook een betaalde variant aan. Voor krap een tientje per maand kun je liedjes dan ook voor offline beluistering lokaal opslaan, krijg je betere geluidskwaliteit en kun je playlists niet alleen meer geshuffled beluisteren. Mooi extraatjes, maar niet voor iedereen noodzakelijk blijkt. Want bij Spotify (die pakken we als grootste wereldwijde speler er maar even bij) heeft ongeveer 20% van de gebruikers een betaald abonnement. Ofwel: 80% van de gebruikers luistert gratis.

Spotify heeft niet zo heel lang geleden flink wat beperkingen in het gratis abonnement geschrapt, omdat het zag dat mensen die tegen zo’n beperking (zoals een maximum aantal uren dat je per maand kon luisteren) vaker terugvielen in oud gedrag (lees: illegaal downloaden) dan dat ze dan maar gingen betalen voor de service.

Onder vuur

Maar de laatste tijd ligt die gratis service, het zogenaamde Freemium-model, steeds vaker onder vuur. Van artiesten (denk aan Taylor Swift en recenter Björk) die niet langer hun werk gratis weg willen geven en ook het machtige label Universal Music zou in gesprek zijn met Spotify met als doel het freemium model af te schaffen danwel weer in te perken, bijvoorbeeld met een luisterlimiet.

Ook de met veel bombarie gelanceerde service Tidal neemt duidelijk stelling: wel een dubbel zo duur abonnement voor super-high-quality muziek, maar absoluut geen gratis variant. De grote namen uit de artiestenwereld daar aanwezig tekenden zelfs nog een expliciete declaratie, met daarin onder andere de tekst:

TIDAL is an artist majority owned company with a mission to reestablish the value of music and protect the sustainability of the music industry rooted in creativity and expression.

Kortom, het herstellen van de waarde van muziek.

Direct na de lancering van Tidal gingen Twitteraars wel los over hoe scheef ze het vinden dat juist deze dikbetaalde grote namen het hebben over gebrek aan inkomsten…

guys these artists need our help! they're really financially struggling! it's time to turn the tide #TIDALforALL pic.twitter.com/a3DBjlzhG3

— Edgar Rangel (@EdgarAllanFauxx) 31 maart 2015

Wat ik trouwens niet snap… Al die artiesten en labels doen ZO druk over audiostreaming en NIKS zeggen over YouTube. 'Blank Space' van Taylor Swift, 689 miljoen views. Shake it Off? 688 miljoen. Dat zijn getallen waar ze bij Spotify alleen van dromen. Daar geen Taylor, maar wel op YouTube. Dan heb je toch kilo’s boter op je hoofd?

Tidal biedt ook video’s aan in hun apps, maar geen woord over video’s weghalen bij YouTube.

En hoe luid hun protest tegen de Spotify’s van deze wereld ook klinkt, je kunt de muziek van bijvoorbeeld Madonna en Kanye West nog gewoon daar luisteren. Het is niet te hopen dat de grote artiesten achter Tidal in een volgende wanhoopsdaad zouden besluiten om hun muziek exclusief op Tidal te streamen, en dus niet meer op Deezer of Spotify. Dan krijg je versnippering, met als schrikbeeld dat je twee of misschien wel drie verschillende abonnementen nodig hebt om alle muziek die je wil te streamen. Drie keer raden hoe populair illegaal muziek downloaden dan weer wordt…

Pas op, Apple komt!

Ondertussen moeten we ons ook schrap gaan zetten voor de nieuwe streamingservice van Apple. Begin 2014 kocht Apple het Beats-imperium van Dr. Dre. Niet zozeer om de mooie headphones, maar om de streamingservice die het heeft EN om mede-Beats-eigenaar Jimmy Iovine. Deze Jimmy geniet namelijk een ongekend hoog aanzien in de platenindustrie en dat is nou precies wat Apple nodig had. Tuurlijk, Apple had zelf ook wel in de gaten dat hun iTunes steeds minder in trek is. Tien jaar geleden nog goed voor een ongekende revolutie in de muziek: voor het eerst was er een fatsoenlijk alternatief voor gratis illegaal downloaden EN het graf van de cd werd langzaam, maar zeker gegraven.

Maar streaming heeft de macht van iTunes verbroken: liedjes worden nauwelijks nog gekocht. Toen ik nog elke avond de Mega Top 5 op 3FM presenteerde konden we op het laatst bijna wekelijks de totaalcijfers van gekochte liedjes zien dalen, het stelde steeds minder voor.

Nu heeft Apple, met hulp van Iovine, naar verluid alle grote labels achter zich weten te scharen voor het lanceren van een eigen streaming-service, geïntegreerd in iTunes. Kosten: 7,99 per maand. Gratis variant: nope. Althans, dat zijn de geruchten, hè. Maar ze klinken logisch. Labels en artiesten gaan steeds harder protesteren tegen freemium, Apple belooft een nieuw platform ZONDER gratis variant, maar wel met vanaf dag 1 miljoenen en nog eens miljoenen potentiële klanten. Want iTunes -- dat zit al op elke Mac, elke iPhone, elke iPad, elke iPod. Dat zien de labels zitten, gaan dus mee aan boord en beginnen tegelijk te klagen bij bestaande partijen als Spotify.

Gratis = dood?

Gaat gratis muziek dan dood? Moet gratis muziek dan dood? Let’s not jump to conclusions. Maar ik snap wel dat het gek is dat je als artiest een paar jaar moet zwoegen op een mooi album om het vervolgens gratis weg te geven. Ja maar ze kunnen toch extra verdienen nu met touren en merchandise? Ja, de groten. Maar hoeveel ECHT grote artiesten zijn er de laatste jaren bijgekomen?

Ik zou het niet gek vinden als er een half-om-half-model komt. Want wij Hollands hè, polderen. Betaalde klanten van een service krijgen meteen alle nieuwe releases. Heb je een gratis abonnement? Dan moet je een half jaartje of zo wachten tot dat ene nieuwe album ook te beluisteren is. Als je alle gratis muziek nu in 1 klap gaat afschaffen, doe je daar misschien wel moreel het juiste mee, maar je kunt ervan uitgaan dat het illegaal downloaden dan weer ineens heel veel succesvoller is.