Waarom de 'Blurred Lines'-uitspraak slecht nieuws is

Versimpelen die handel

Voordat we verder gaan, een disclaimer: Om uit te kunnen leggen dat de uitspraak niet alleen slecht is voor de portemonnee van Pharrell en Robin, maar voor de hele muziekwereld an sich, hebben we de prachtige, eindeloos kleurrijke wereld van de (pop)muziek versimpeld tot de basis. En dan daar weer een uitgeklede versie van. Dat is natuurlijk heel erg kort door de bocht, maar dat zorgt ervoor dat dit moeilijke onderwerp lekker easypeasy te begrijpen is als je niet tot aan je nek in de muziekwereld zit.

Blurred Lines is plagiaat

Deze week moesten Robin Thicke en Pharrell Williams een fiks bedrag aftikken. Hun monsterhit 'Blurred Lines' lijkt volgens de Amerikaanse jury te veel op Marvin Gayes 'Got To Give It Up'. Gejat is gejat en dus moeten de mannen dokken. Op zich logisch, maar er zit een groter probleem achter de uitspraak dan je in eerste instantie zou denken.

Muziek is makkelijk

Er zijn er maar een paar basisdingen waarmee je kan freubelen om een liedje te maken. Je hebt noten waarmee je melodie en akkoorden kunt maken, je hebt de tekst en een ritme. En dan heb je nog instrumenten en je stem die je kan gebruiken om die onderdelen mee in te kleuren. Dat is het wel zo'n beetje (heel simpel gezegd natuurlijk).

Maar er kan ook heel veel misgaan bij muzikanten

Bloem en brood

Omdat alle muziek uit die paar ingrediënten bestaat, kun je daar geen claim op leggen. Je kan bijvoorbeeld niet zeggen dat de C-noot van jou is en dat niemand anders die mag gebruiken. Net zoals een bakker niet kan claimen dat hij de enige is die bloem mag gebruiken bij het bakken van brood. Anders zou niemand meer muziek kunnen maken, of brood kunnen bakken.

Muziekrechten

Het recept dat je van die muziekingrediënten maakt, kun je vaak wel vastleggen. Zanglijnen, songteksten en bijvoorbeeld gitaarpartijen zijn wel jouw eigendom zodra je ze hebt geschreven. Maar omdat er maar zoveel akkoorden en noten bestaan, betekent dat niet automatisch dat niemand anders bijvoorbeeld dezelfde akkoorden achter elkaar mag leggen. Net zoals elke bakker bloem, gist en water bij zijn brooddeeg mag doen. Er zijn heel veel liedjes die precies dezelfde basis gebruiken, zonder dat je het misschien doorhebt.

Axis Of Awesome - 40 Songs, Same Chords

Bo Didley

Om te voorkomen dat niemand meer muziek kan maken, zijn er een soort ongeschreven regels wat je wel en wat je niet kan vastleggen. Als je nu bijvoorbeeld ongevraagd een liedje van Rihanna op zou nemen en daar veel geld aan zou verdienen, ben je gewoon een muziekdief. Maar als je hetzelfde drumritme van haar liedje gebruikt, ben je niet meteen een crimineel. Zo is er bijvoorbeeld het Bo Didley-ritme, dat in honderden liedjes terugkomt. Als Bo alle schrijvers van die liedjes aangeklaagd zou hebben, was hij multimiljardair geweest. En had de wereld een heleboel hele mooie muziek moeten missen.

'Got To Give Up'

Volgens de nabestaanden van Gaye is 'Blurred Lines' volledig gejat. En als je die track en 'Got To Give Up' over elkaar heen legt, valt alles inderdaad naadloos op zijn plek. En ja: beide liedjes gaan over lust en liefde. Luister en oordeel zelf:

'Blurred Lines' versus 'Got To Give Up'

'Blurred Lines

Maar daar gaat het mis. Wat overeenkomt tussen beide liedjes is vooral het ritme en de keuze voor de instrumenten die dat ritme spelen. De beat van Marvin Gaye past naadloos op het liedje van Pharrell en Robin. Maar de melodieën, de tekst en de zanglijn van 'Blurred Lines' zijn absoluut anders. Dat erkende de Amerikaanse jury zelf ook. De beslissing om Thicke en Williams te veroordelen is dus vooral gebaseerd op de overeenkomst van het ritme.

Waarom is dat een probleem?

In het verleden werd de beslissing of iets plagiaat is vooral gebaseerd op de topline, de belangrijkste melodie. Dat kan een gitaarthema zijn, maar bijvoorbeeld ook de zanglijn. Door deze uitspraak over 'Blurred Lines' staat dat opeens op zijn kop. Moet iedereen die ooit het Bo Didley-ritme gebruikt heeft nu een smak geld aan zijn nabestaanden betalen? En wie krijgt de royalties voor al die EDM-tracks die dezelfde beats en ritmes hanteren?

16 beats die iets op elkaar lijken

Inspiratie is geen diefstal

Iedere muzikant laat zich inspireren. Iedereen heeft naar muziek geluisterd voordat hij of zij besloot zelf ook wat te gaan maken. Dat veel muziek daardoor op elkaar gaat lijken is niet meer dan logisch. Maar dat betekent niet dat je dan ook meteen de muziek van je inspiratiebronnen hebt gestolen. En dat is dus het grote probleem van de veroordeling van Williams en Thicke.

De grenzen tussen inspiratie en plagiaat zijn door de 'Blurred Lines'-uitspraak opeens compleet anders komen te lopen. De deur naar een wereld vol slepende rechtszaken en nieuwe plagiaat-claims staat opeens wagenwijd open. En dat is voor bijna iedereen die muziek maakt of wil gaan maken, geen heel fijn vooruitzicht.

>> Popprofessor Leo Blokhuis legde op zijn Facebook-pagina het hele probleem duidelijk uit. Als je meer wilt lezen is zijn betoog zeker de moeite waard.