Hologrammen op het podium: zit daar een toekomst in? Hologrammen op het podium: zit daar een toekomst in?

Tranen van geluk! Familieleden met een emotionele knoop in de buik! Tienduizenden fans in extase! Toen de volksheld André Hazes zelf plotsklaps vorig jaar ten tonele verscheen tijdens Holland Zingt Hazes, veranderde de Ziggo Dome in één juichende en jankende massa. Met z’n charmante hoedje, dat ringbaardje en vooral die subtiele beweginkjes en gelaatsuitdrukkingen leek Hazes uit zijn hoogtijdagen tijdens ‘Zij Gelooft In Mij’ weer springlevend. Terwijl hij toch al in 2004 is overleden. 

Het was na een show van de geanimeerde popster Hatsune Miku in 2015 de eerste keer dat een hologram op een Nederlands podium stond, in december van vorig jaar gevolgd door een volledige show van wijlen rockgod en ex-Black Sabbath-zanger Ronnie James Dio in 013. Kunnen we al spreken van een trend? Maandag de 23e speelt rock ’n roll-pionier Roy Orbison – dertig jaar na zijn dood! – in de Nieuwe Luxor Rotterdam, en aanstaande zaterdag keert het hologram van André Hazes weer terug voor een flinke serie Holland Zingt Hazes-shows.

Het Hazes-hologram is vorig jaar met bloed, zweet en tranen ontwikkeld door producent Livelane, met medewerking van het Haagse bedrijf Novaline. Je hoort een oude opname van de echte Hazes, maar zie je ook beelden van de echte Hazes? Nou nee, vertelt Novaline-oprichter Olga Chekalina. Acteur Martijn Fischer, die Hazes al vaker vertolkte in film en musical, werd ingeschakeld om een 3D-model te creëren. ‘We hebben zijn bewegingen vastgelegd, en het gezicht van Hazes digitaal gecreëerd op basis van eerdere beelden. We keken hoe zijn wangen bewogen, hoe de meest minuscule gezichtsspieren zich gedroegen, en maakten een rimpelkaart. Die brachten we vervolgens aan op het gezicht van Martijn, om zo het ene voor het andere gezicht te verwisselen. De basisexpressies waren echter van Martijn, dat is realistischer dan een computersimulatie.’ De eerste keer dat de Hazes-familie op de koffie ging om het 3D-model te bekijken, waren ze in shock, aldus Chekalina. ‘Zijn dochter Roxeanne barstte in tranen uit, zo realistisch vond ze het. Dat was natuurlijk ontzettend belangrijk: iedereen kent Hazes, we moesten beelden creëren die zo waarheidsgetrouw mogelijk zijn.’

Die beelden worden geprojecteerd op een gigantisch, transparent scherm van vijftien bij drie meter met een ovale vorm, zodat je vanuit elk hoekje van het publiek de projectie kunt waarnemen. Doordat voor- en achtergrond zichtbaar zijn, creëert het menselijk brein zelf een illusie van diepte, legt Chekalina uit. ‘Dat scherm is zelfs van een kleine tien centimeter afstand niet zichtbaar. We werken ook veel voor grote handelsbeurzen en evenementen. Wanneer je dichtbij kunt komen, is die onzichtbaarheid pas echt van belang.’

In Nederland hebben pas enkele hologramconcerten plaatsgevonden, maar wereldwijd is er al een veel langere geschiedenis. Die begon met Gorillaz op MTV Awards 2005, Elvis tijdens American Idol 2007 en een gastoptreden van Tupac Shakur in de show van Snoop Dogg en Dr. Dre op Coachella 2012. 3voor12-producer Derek van Winsen was erbij en keek zijn ogen uit. ‘Vooraf dacht ik: dat wordt zo’n stotterende animatie, maar Tupac zag er levensecht uit. Hij rende heen en weer over het podium en Dre en Snoop liepen gewoon om hem heen. Het gastoptreden van Tupac hoefde niet langer te duren – ik geloof dat hij drie tracks deed – en in de show paste het zo perfect. En tja, de interactie vanuit het hologram met het publiek voelde natuurlijk een beetje nep, hè? Maar Snoop Dogg en Dr. Dre compenseerden dat ruimschoots.’ 

Kortom: hologramconcerten zijn wonderlijk cool en over een decennium staan we liever bij een 26-jarige Bob Dylan-projectie dan de springlevende 86-jarige variant met een buikje? Reken daar nu ook maar weer niet op. De eerste geluiden over de Roy Orbison In Dreams tour, die maandag in Rotterdam neerstrijkt, waren redelijk vernietigend. Ook de reacties op de show van Ronnie James Dio, in december in Tilburgs poppodium 013, waren behoorlijk negatief. De strekking: je ziet duidelijk dat dit een hologram is van een acteur die Roy Orbison naspeelde, en niet Orbison zelf. Voor Dio gold hetzelfde. ‘Ik kon me best in die kritiek vinden’, vertelt 013-programmeur Ruud Lemmen. ‘Vroeger rende Dio continu van links naar rechts op de rand van het podium, maar deze Dio werd in een kubusconstructie redelijk achteraan het podium geprojecteerd. Dat was wel een ander beeld dan ik gewend was. Ik vond het een hele aparte show: stond daar 1200 man mee te klappen met een soort video die in 3D wordt afgespeeld. Mensen vonden het óf fantastisch, óf ze konden er niets mee.'

Toen Lemmen deze show van Dio aangeboden kreeg, hoefde hij niet lang te twijfelen. Het hologram werd begeleid door prominente – levende – rockhelden uit de oude groep van Dio, maar ook bandleden van Yngwie Malmsteen en Judas Priest. ‘Daarmee was mijn inschatting dat dit een volwaardige show was die niet enkel leunt op iemand die overleden is en wordt geprojecteerd. En eigenlijk was ik ook wel benieuwd: ik had nog nooit zo’n hologram gezien, en het leek me wel eens iets om dat aan te bieden. We kennen allemaal de Tupac-beelden van Coachella, die zagen er fantastisch uit, maar de uitwerking van deze show bleek niet van dat niveau.'

Het was natuurlijk een gokje, erkent Lemmen, ‘zoals wel vaker als je iets programmeert. Is het enkel nostalgie of vinden mensen het echt fantastisch? En wat willen mensen ervoor betalen? Het scheelde dat de tour vanuit zijn vrouw werd georganiseerd, en niet slechts door een jongen die handig is met een computer en munt uit een dooie rockster wil slaan. Daarnaast was het een redelijk vriendelijke ticketprijs: 27,50 en het was ook voor ons niet zo’n dure show, dus we hadden een relatief lage break.’ 

Of hij nog eens ja zou zeggen tegen een hologram-concert? ‘Er zijn zat shows te bedenken waar ik geen nee tegen zou zeggen, hoor. Alle levende leden van de Wu Tang Clan met een projectie van Ol’ Dirty Bastard, bijvoorbeeld. Maar ik denk dat dat het is: op het moment dat zo’n hologram twee nummers doet in een volwaardige show, dan is het een mooie toevoeging die iedereen verbluft. Zodra je het een hele show inzet, bekruipt je langzaam toch het gevoel: “Dit is niet echt.” Het breekt dan misschien zelfs wel iets af.’

Dat snapt Olga Chekalina van Novaline wel. De grootste en meest kostbare uitdaging bij hologramconcerten is het getrouw recreëren van iemand die niet meer leeft, denkt ze. Maar stel dat Justin Bieber zichzelf nu laat vastleggen om tot in den eeuwigheid als 24-jarige projectie de wereld over te touren, dan is het gemakkelijk om daar een mooie show van te maken. ‘Dat gedeelte is best betaalbaar, we kunnen ook best een spreker opnemen in Los Angeles en die live projecteren op een meeting in Dubai. Dat is slechts een kwestie van speciale opname-apparatuur.’ 

De rest is een eitje: wil je dat een hologram door de halve Ziggo Dome rent? Dan zet je gewoon meer schermen en projectoren neer. ‘Daarom werken wij niet zoveel met de concertbranche en vaker met grote merken: die hebben wel het budget om uit te pakken. Je kunt alles creëren wat je maar kunt bedenken, het is slechts een kwestie van geld.’

Rectificatie 13 april: in een eerdere versie van dit artikel kon worden geïnterpreteerd dat Novaline zelfstandig het André Hazes-hologram heeft ontwikkeld. In werkelijkheid is LiveLane de ontwikkelaar van het hologram, met medewerking van Novaline.