"Een tussenjaar is heus niet alleen maar leuk!"

>> Doe de test: Meteen studeren of eerst een tussenjaar?

Dat fokking leenstelsel. De laatste tijd wordt steeds duidelijker dat jongeren door die nieuwe manier van studeren en geld lenen worden afgeschrikt om zich aan te melden bij een studie. En dat lijkt ons niet de bedoeling.

Alleen als je geen zin hebt

Een ander effect van het leenstelsel is dat het aantal jongeren dat een tussenjaar neemt niet meer zo hard stijgt als in de periode tussen 2005 en 2014. Geen tijd te verliezen, zo lijkt het. Snel studeren om de studieschuld niet uit de klauwen te laten groeien.

Toch is een tussenjaar wel degelijk het overwegen waard. En hoewel ze niet zo ver wil gaan om een tussenjaar verplicht te stellen, zal jongerencoach en schrijfster Daniëlle Vogels altijd zo'n gap year aanraden. "De enige reden om geen tussenjaar te nemen is als je er geen zin in hebt."

Voor iedereen nuttig

Dat het Daniëlle (foto boven) menens is, blijkt ook wel dat ze een website heeft gemaakt met de treffende naam Tussenjaar Twijfels, waarop ze zowel jongeren als ouders tips geeft voor het nemen van een tussenjaar en aan de hand van onderzoeken uitlegt wat de effecten kunnen zijn van een jaartje zonder school of studie.

"Ik denk dat een tussenjaar voor iedereen goed kan zijn. Als je heel zeker bent van je studie en je denkt dat je geen behoefte hebt aan een tussenjaar, dan ga je lekker doorstuderen. Maar in alle andere gevallen is een tussenjaar erg nuttig."

Er is meer dan studeren

Niet alleen heeft Daniëlle flink doorgestudeerd om jongeren met raad en daad bij te staan, als het op tussenjaar aankomt spreekt ze ook nog eens uit ervaring. Als enige op haar middelbare school nam zij na haar VWO-examen een tussenjaar. Dat was een jaartje of twintig geleden.

"Ik wist al wel dat ik biologie wilde studeren, maar wilde eerst een jaar er tussenuit. Docenten waren bang dat ik daarna niet zou gaan studeren, maar daar was ik totaal niet bang voor. Ik dacht: Er is veel meer in het leven dan studeren en we zien na dat jaar wel wat er gebeurt."

Minder studieuitval

Dat ze als enige van haar school een tussenjaar nam, klopt ook wel, want pas vanaf 2004 heeft het tussenjaar flink aan populariteit gewonnen. "Dat zie je ook terug aan de stijging van het aantal organisaties dat een tussenjaarprogramma aanbiedt en waar je persoonlijke coaching krijgt om jezelf te leren kennen."

Toch valt het maar lastig te rijmen. De druk door het leenstelsel om sneller een studie af te maken wordt alleen maar groter, terwijl Danielle aanraadt om bewust een jaar vertraging op te lopen. "Ja, je moet zo goed mogelijk kiezen en zo snel mogelijk studeren. Maar uit onderzoek blijkt dat jongeren die een tussenjaar hebben genomen minder vaak uitvallen bij een studie dan jongeren die meteen gaan studeren."

Jezelf leren kennen

De verklaring hiervoor is best logisch. "In een tussenjaar doe je andere dingen dan op school. Daardoor merk je hoe je op bepaalde dingen reageert en leer je jezelf beter kennen. Dan kan het zomaar dat je tot andere keuzes komt wat betreft je toekomst."

Amerikaanse onderzoekers toonden aan dat jongeren die een jaar vrijwilligerswerk deden daarna veel minder vaak kozen voor een studie die gericht is op zoveel mogelijk geld verdienen en carrière maken. "Ze kozen juist voor studies waarmee ze een bijdrage konden leveren aan het verbeteren van de maatschappij."

"Ik weet het nog niet!"

Sowieso kun je de jongeren die een tussenjaar nemen in twee groepen verdelen: Degene die heel bewust kiest voor een tussenjaar en daar al ruim voor het eindexamen een besluit over heeft genomen. En de groep die pas aan een tussenjaar denken als het eindexamen voor de deur staat en ze nog steeds niet weten wat ze willen studeren.

De vraag is of die laatste groep na het tussenjaar wél weten wat ze willen studeren. "Dat ligt er maar net aan hoe je het jaar invult," zegt Daniëlle. "Als je alleen maar op het strand gaat liggen of gaat backpacken, dan is de kans niet zo groot dat je ineens een eureka-moment krijgt. Daarom is het super belangrijk dat je in het studiejaar oriënteert op een studie en als je er niet zelf uitkomt dat je hulp inschakelt van een studiecoach."

Je hoeft niet weg

Zoiets als het ideale tussenjaar bestaat niet, volgens Daniëlle. "Reizen kan heel erg goed zijn voor je persoonlijke ontwikkeling, maar is niet voor elke jongere geschikt. Veel mensen zien er namelijk tegenop om hun vrienden en familie voor langere tijd te moeten missen. Toch kun je in Nederland ook een nuttig tussenjaar hebben."

In haar eigen tussenjaar deed ze het eerste half jaar vrijwilligerswerk op Aruba en het tweede half jaar werkte ze achter de kassa van de plaatselijke supermarkt in haar geboortedorp. "Veel mensen denken dat een tussenjaar de makkelijkste keuze is. Maar het is heus niet alleen maar leuk."

Hou vol!

"De kans is groot dat er in dat jaar een moment komt dat je aan alles twijfelt. De meeste mensen die je kent zijn een studie gaan volgen en wat doe jij? Een dom baantje in een supermarkt. Toch leer je daar ook weer van. Je merkt namelijk dat zonder vervolgstudie de kans op een leuke baan een stuk kleiner is. En zo'n baantje vergroot je discipline en doorzettingsvermogen."

Werken tijdens een tussenjaar is dus aan te raden. "Werken draagt bij aan het ontwikkelen van je identiteit en je geestelijke gezondheid. En dat heeft een positief effect op je latere studieresultaten. Ik had heimwee op Aruba en ook in de supermarkt had ik het niet altijd makkelijk. Toch heb ik doorgezet. Ik weet bijna zeker dat ik mede daardoor mijn studie heb kunnen volhouden."

Gemotiveerder en sneller

Dat een tussenjaar goed is voor de je persoonlijke ontwikkeling, is ook in het onderwijs doorgedrongen. Amerikaanse universiteiten adviseren jongeren die door hun strenge selectie zijn gekomen om de inschrijving een jaar te bewaren en eerst wat anders te doen. De Florida State University heeft daar zelfs een beurs van 5.000 dollar voor over.

"Die universiteiten merken dat de jongeren na zo'n jaar veel gemotiveerder zijn om die studie en ook veel zelfstandiger zijn. Daardoor rollen ze sneller door de studie heen en daar heeft zo'n universiteit ook baat bij."

Niet makkelijk, maar spannend!

In Nederland worden ook al van dit soort trajecten aangeboden. "Zo is er de organisatie Breekjaar, biedt de Hogeschool Arnhem Nijmegen (HAN) een tussenjaarprogramma aan en hebben middelbare scholen in Groningen de handen ineen geslagen met de Hanzehogeschool en de Universiteit van Groningen voor het oriëntatietraject Noord.

Daniëlle vindt meteen na je examen een studie volgen juist de makkelijkste keuze. "Het is veel makkelijker om te denken: Ik ben niet helemaal zeker van die studie, maar ik doe het toch maar. Dan heb je een kader en weet je wat je gaat doen elke dag. Een tussenjaar is een veel spannender keuze. Daarom is het ook groeiende, denk ik. Omdat het spannend is."

Bekijk onze andere thema's:
>> X-Lab: Jong & Ondernemen
>> X-Lab: Prestatiedruk