"Help, een burn-out! Wat nu?!"

Doe de test:
>> Ben je een stresskip of een koele kikker?

Je zit in je telefoon gedoken en steekt zonder uit te kijken de straat over. Dan, links van je, heel vlakbij: een toeterende bus. Je schrikt je het apenzuur, duikt net op tijd weg en de bus rijdt rakelings langs je.

Stress redt levens

Waarom je niet plat bent als een dubbeltje? Doordat je schrok, kreeg je stress, je lichaam maakte het hormoon adrenaline aan en stelde je in staat om alert en snel te handelen.

Wil je tot prestaties komen, dan heb je dus stress nodig. Maar te veel en langdurige stress is niet oké. Wanneer de snelkookpan overloopt en je uiteindelijk bezwijkt onder de druk, ligt een burn-out op de loer.

Naar de supermarkt is al te veel

Hoewel burn-out geen officiële ‘ziekte’ is, is er wel een definitie van. Het woord zegt het al: je bent opgebrand, door een combinatie van lichamelijke en geestelijke overbelasting. Je voelt je uitgeput en je hebt het gevoel dat je niets meer kunt, zelfs iets simpels als een tripje naar de supermarkt is al te veel.

Dat gevoel kan soms wel maanden duren en dat is, wanneer je bijvoorbeeld examen moet doen of voor andere belangrijke zaken staat, ronduit vervelend. Voor je gevoel kom je met alles op een onoverbrugbare achterstand. Burn-outs zijn aan de orde van de dag, ook bij jongeren, Douwe Bob schreef er met zijn 'Slow Down' zelfs een liedje over. Tijd om de hoed en rand te benoemen.

Lichaam en geest weigeren

Journaliste Annemieke Ruggenberg (foto boven) liep tijdens haar werk voor jongerenkrant 7Days veel tieners en twintigers tegen het lijf die te kampen hadden met burn-out. Ze verdiepte zich in de oorzaken en effecten ervan en publiceerde die bevindingen in haar boek Stop Met Stressen.

“Een burn-out komt doordat je je lichaam en geest over een langere periode te weinig rust hebt gegeven. Het is het resultaat van constante stress en het niet luisteren naar je grenzen. Je wilt nog van alles, maar je lichaam en geest weigeren mee te werken. Je moet dus noodgedwongen rust nemen omdat je letterlijk op bent.”

"En jij krijgt een burn-out, en jij krijg een burn-out, en jij, en jij!"

10 Signalen Burn-out

1. constant stressgevoel

2. slaapproblemen

3. geen zin in school/werk

4. geen zin in eten

5. nek- en hoofdpijn

6. paniekaanvallen

7. concentratieproblemen

8. huilbuien

9. faalangst

10. hartkloppingen

Geen 'nee' kunnen zeggen

En voordat je nu denkt: Tsss, een burn-out, alleen slappelingen krijgen dat. Vergis je niet, het zijn juist perfectionisten en mensen met een groot verantwoordelijkheidsgevoel, die vaak een burn-out krijgen.

Of, zoals psycholoog Ger Keijsers het zegt: “Kandidaten voor burn-out zullen niet snel nee zeggen, hebben een groot plichtsbesef en lijken volledig vergroeid met hun werk. Vaak zijn ze perfectionistisch en hebben moeite werk aan anderen over te laten. Ze stellen hoge eisen aan zichzelf en anderen. Op zekere dag is de accu leeg, met extreme moeheid als gevolg."

CV bouwen

Annemieke ontdekte tijdens het onderzoek voor haar boek - dat ze schreef met Lotte Stegeman - dat jongeren enorme prestatiedruk voelen. "Uit ons onderzoek onder 2000 jongeren bleek dat 76 procent de druk op hen als te hoog ervaart. Een derde van de tieners kampt dagelijks met stress door bijvoorbeeld school of studie.”

Tijdens het schrijven van het boek sprak ze veel vijftien- en zestienjarigen die al bewust bezig zijn met het bouwen van een CV. “Veel meer dan vroeger is het nu normaal om naast school minstens twee hobby's te hebben waar je ook nog eens goed in moet zijn. Op tv domineren programma's waarin het draait om het hebben van talent. "

Scholen weten het ook niet meer

Het ziet er niet naar uit dat dit verandert in de nabije toekomst. En dat is een groeiend probleem, ook voor scholen die worstelen met het thema.

“Op dit moment verschilt de aanpak per school en per leraar,” zegt Annemieke. “Meestal worden jongeren met burn-outklachten via de school doorverwezen naar een huisarts of psycholoog, maar leraren willen dat een landelijk model van aanpak wordt ontwikkeld wanneer het vermoeden van een burn-out bestaat.”

Wat doe je eraan?

Volgens Annemieke is het belangrijk dat jongeren met een burn-out rust kunnen nemen om te herstellen en bij te komen. “Omdat het juist vaak ambitieuze jongeren zijn die opgebrand raken, nemen zij die rust niet uit zichzelf, bang om achterstand op te lopen.”

Daarom is volgens Annemieke een belangrijke rol weggelegd voor scholen. “Als scholen een plan kunnen aanbieden om een 'time out' te nemen zonder achterop te raken, zou een echte burn-out en dus langere schooluitval misschien voorkomen kunnen worden.”

Meer benoemen, dat is goed

Is ze niet bang dat er misbruik van zal worden gemaakt? Zo van: Ik blijf lekker thuis, want ik heb een burn-out. “Dat kan”, zegt Annemieke. “Maar als op scholen en bij hulpverleners voldoende informatie is over burn-out bij jongeren, kan de juiste diagnose worden gesteld en worden de gevallen die niet echt zijn ook herkend.”

Hoe meer het benoemd wordt, hoe beter. “Er zijn nu heel veel gevallen van burn-out bij jongeren die een andere naam krijgen, zoals depressie, oververmoeidheid of overspannenheid. Maar zoveel verschillende noemers helpt niet bij het maken van een plan van aanpak waar burn-outjongeren bij gebaat zijn.”

Lees ook:
>> 'Who The F*%#k Am I?'
>> Bekijk de docu: Alles Wat We wilden
>> Dit is X-Lab