Drie avonden lang alleen de beste muziek van de afgelopen twintig jaar op je radio: dit is de Top 100 van 20 jaar 3voor12. Jullie en ook wij zelf hebben gestemd op de belangrijkste, meest memorabele en mooiste liedjes van 1998 tot nu.
De top 100 van 20 jaar 3voor12
1, 2 en 3 mei van 21:00 uur tot 00:00 uur op NPO 3FM.
Luister de lijst ook op Spotify.
Dit zijn de 100 beste songs van twintig jaar 3voor12
Van Moss en Solange tot Radiohead en Kendrick Lamar
Deze maand bestaat 3voor12 twintig jaar! Dat gaan we vieren. We trappen de feestmaand af met de Top 100 van 20 jaar 3voor12. Jullie hebben gestemd, wij hebben gestemd: dit is de allerbeste muziek van 1998 tot nu.
1. Radiohead - Everything In Its Right Place
Pa-da-da-daa… Een auto op een lege snelweg, een zweterige club tijdens een techno-set, een festivalweide met 60.000 man: er zijn weinig nummers waarvan de eerste seconden al zo een ruimte kunnen vullen, als de opener van Radioheads meest radicale album Kid A. Welke ruimte dat dan ook is. De band speelde er zelf ook lange tijd een spelletje mee, omdat ze weten hoe uitzinnig het publiek reageert op die eerste vier synthtonen. Dan coverden ze eerst een paar maten van een andere band om wat verwarring te zaaien, en dan klapte alsnog het intro er in. Het is knap hoe het nummer tegelijk zo’n ontlading veroorzaakt, en ook zo veel spanning geeft. Alles mag dan wel op zijn goede plek zijn, zo voelt het niet. De stem van Thom Yorke is nerveus opgeknipt en bewerkt, hij brabbelt verward over wakker worden terwijl hij op een citroen sabbelt. Ondertussen bereiken de melodie en de harmonie nooit hun einddoel. En toch, hoe verder je in het nummer komt, hoe geruststellender de verwarring aanvoelt. Net zo lang tot je niet anders kan dan het te omarmen. Het maakt ‘Everything In Its Right Place’ in 2018 nog even spannend als bij het uitkomen in 2000. En met de brug tussen vooruitstrevend experiment, dance en indierock, de perfecte climax van twintig jaar 3voor12.
2. LCD Soundsystem - All My Friends
De DIY-attitude uit punk, de groove uit kraut, de extase van disco, de twijfel over ouder worden van een veertiger in een net te klein wit t-shirtje en een arme, arme toetsenist die bijna acht minuten lang een zelfde riffje moet hameren. Zo uitgeschreven klinkt ‘All My Friends’ nou niet meteen als die kraker die je dronken van geluk wilt meebrullen. De band wilde het zelfs niet eens opnemen. James Murphy vond het zo poppy, dat hij zich er kapot voor schaamde. Wellicht zag hij door zijn studio in aluminiumfolie in te pakken de toekomst. De toekomst waarbij een uitzinnige Alpha het nummer uit de tenen meeschreeuwde, bij hun eerste Nederlandse comebackshow. De toekomst waarbij een uitverkocht Paradiso schudde op zijn grondvesten. En de toekomst waarbij dit nummer dat ze zelf niet goed genoeg vonden, de ultieme LCD Soundsystem klassieker blijkt.
3. Tame Impala – Let It Happen
Geinig weetje: de twee meest recente nummers uit de top 10 kwamen allebei uit in maart 2015. Deze sleeper hit Tame Impala wint het van Kendrick Lamar’s ‘King Kunta’ op nummer 9. In dat jaar won ‘Let It Happen’ de Song van het Jaar, met veruit de meeste stemmen. Bizar eigenlijk, voor een psychedelische track van acht minuten met die malle break in het midden. En toch veroverde het langzaam maar zeker de dansvloeren en de festivalvelden, tot je die golvende net-niet-disco-groove overal om je heen hoorde. ‘Let It Happen’ is sindsdien als festivalanthem nog niet geëvenaard. Een hoe buitengewoon het nummer ook is, eigenlijk is het een simpel motiefje dat zich keer op keer herhaalt en vervormt, zodat je in de softe, midtempo euforie toch steeds op het verkeerde been wordt gezet.
4. Arcade Fire - Rebellion (Lies)
Iedereen die er bij was vorig jaar op Best Kept Secret kan het zich ongetwijfeld nog herinneren. Of wie er bij was in 2005 op Lowlands. Of elke andere show die Arcade Fire met ‘Rebellion (Lies)’ afsloot. De strenge drums, de ratelende piano, strijkers, die ene gek die met zijn trommel in de lichtmasten klimt, het constante vraag-antwoord tussen de zanger en zijn schreeuwende band: het is een nummer dat aanvoelt alsof een stoomtrein met een enorme crash tot stilstand komt. Je ziet het gebeuren, er komt heel veel energie vrij, je weet dat het eindig is en tóch blijf je kijken en hopen dat het doorgaat. Het verhaal gaat dat David Bowie toen hij een vroege show van de band in New York zag, direct na de show de complete magazijnvoorraad van hun debuutalbum heeft opgekocht bij de lokale platenzaak, om het uit te kunnen delen aan zijn vrienden. Hij moet dezelfde opwinding gevoeld hebben die dit nummer vijftien jaar later ook nog teweegbrengt.
5. The Strokes - Last Nite
Het borrelde en broeide al, maar de The Strokes veroorzaakten zo'n schokgolf dat er een hele hele lading van ‘the’-bandjes boven kwam drijven begin 2000. ‘Hard to Explain’ was de single die de eerste rimpeling veroorzaakte, ‘Last Nite’ de eerste golf. Opeens was het oude beeld van New Yorkse cool weer terug. Julian Casablancas met zijn tergend nonchalante timing en met een stem alsof-ie net een grindtegel had ingeslikt. Een haarscherp contrast met het geluid van de rest van zijn band. Akelig strakke drums, een riff zo fel en stevig dat Casablancas zijn zang er omheen kan wikkelen. Het lijkt zo simpel, maar als je hoort hoe fris het nummer zeventien jaar later nog klinkt, in tegenstelling tot veel van de tijdgenoten, besef je pas wat voor klassieker die verwende rotjochies toen geschreven hebben.
6. Arctic Monkeys – I Bet You Look Good On The Dancefloor
In 2006 was Alex Turner nog een mompelend ventje met jeugdpuistjes in een Hollister-polo. En toch streden de muziekblogs (waaronder 3voor12) om wie er het hardst kon roepen dat zijn Arctic Monkeys the next big thing zou worden. We wisten toen nog niet half hoe waar dat zou blijken. Met debuutalbum Whatever People Say I Am, That’s What I’m Not veroorzaakte Arctic Monkeys een aardbeving aan hype, en single ‘I Bet You Look Good On The Dancefloor’ werd direct een indiedisco-evergreen. Arctic Monkeys leek toen al enorm, maar rond vijfde album AM (2013) kwam pas de echte wereldwijde mainstream rocksterrenstatus. Inmiddels is er niks meer over van die razendsnelle drumsalvo’s en nog snellere teksten over het alledaagse leven waar Arctic Monkeys ooit mee begon. Waar Turner in ‘Dancefloor’ nog een knulletje was dat door de meisjes werd genegeerd, is hij nu een onmiskenbare rock ’n roll-god. Maar hij begon ooit hier: met drie maten op een dansvloer ergens in Sheffield in zijn mooiste polo, te bang om een meisje aan te spreken.
7. Franz Ferdinand - Take Me Out
Die eerste rinkelende gitaarslag waarmee ‘Take Me Out’ begint, is meteen het laatste moment dat je nog even rustig in en uit kan ademen. Want daarna schakelen de Schotten alleen maar op. En net als je denkt dat het nummer goed en wel op gang is, wordt het al weer om gegooid. En terwijl dat eerst een vertraging lijkt, blijkt het toch weer een opschakeling als de riff erbij komt. Die truc maakt 'Take Me Out' zo onweerstaanbaar. Vertraging, versnelling, hoekig en vlijmscherp van de hak op de tak. Een nummer dat de brug sloeg tussen kunstacademiestudenten die goed gingen op de clip vol dadaïstische animaties, de lallende festivalgangers en de luisteraars die hun radio er een tandje harder door zetten.
8. Amy Winehouse - Back To Black
Amy Winehouse heeft in de korte tijd die haar gegeven is een onuitwisbare indruk achter gelaten op de muziekgeschiedenis. De Britse zangeres en songwriter bracht tijdens haar leven slechts twee albums uit, waarvan de tweede – vernoemd naar dit nummer – haar katapulteerde naar de absolute wereldtop. Dankzij haar unieke stemgeluid en retro-stijl werd Amy een ster. Haar gave om pure, pijnlijke ellende te vertalen naar een hartverscheurend lied maakten haar tot een icoon.
9. Kendrick Lamar – King Kunta
De hoogst genoteerde hiphoptrack in de top 100 is van Kendrick Lamar, de man die zich al jaren in de hoogte divisie van de game bevindt. ‘King Kunta’ is afkomstig van zijn album To Pimp A Butterfly, een meesterwerk vol jazz-invloeden en lyrics zo dicht en zo diep dat er hele literaire onderzoeken aan gewijd zijn. ‘King Kunta’ is vernoemd naar de hoofdpersoon uit het boek Roots: Kunta Kinte is een slaaf die zich krachtig blijft verweren tegen de wrede witte plantage-eigenaren. Zij willen hem de nieuwe naam ‘Toby’ opdringen, maar dat accepteert Kinte niet. Een behoorlijk statement dus, die titel, maar dat heeft Lamar nooit geschuwd. In ‘King Kunta’ verheft hij de iconische Kinte tot koning, verwerpt hij de heersende macht, en claimt hij meteen zijn eigen positie als heerser in de hiphop.
10. Spinvis - Bagagedrager
41 was Spinvis, toen hij zijn debuutalbum uitbracht. Toch al snel twee keer zou oud van de gemiddelde debutant in de popmuziek. Hij had er zijn tijd voorgenomen, knutselend op zijn zolderkamer. Met ‘Bagagedrager’, de opener van het album, liet hij voor het eerst horen waarmee later ongelooflijk succesvol zou worden. Halve verhaaltjes, met zinnen die je jezelf ook wel eens hoort zeggen in je hoofd. ‘Wat wil die man in hemelsnaam?’ ‘Hoe kom je hier vandaan?’ En vol herkenbare sitaties: ijskoude wind die door je handschoenen heen komt, hoe je ook je stuur vasthoudt. Flarden van situaties en gedachtes waar je niets van begrijpt, maar die tegelijk zo volstrekt logisch klinken dat je ze zonder moeilijk te overdenken direct voor waar aanneemt. Gek genoeg was het ‘Smalfilm’ die in 2002 nipt tweede werd tijdens de Song van het Jaar verkiezing, achter 'No One Knows' van Queens of the Stone Age. Zeventien jaar later heeft ‘Bagagedrager’ ze beiden achter zich gelaten.
11. Sufjan Stevens - Chicago
Op zijn album over de staat Illinois, toepasselijk Illinoise genaamd, vertelt Sufjan Stevens een hoop over de Amerikaanse staat. Over kindermoordenaars, fabrieken, vriendinnetjes die botkanker krijgen, kinderkampen, Superman, verhalen uit zogenaamd saaie dorpjes. Vaak ingetogen, ondanks de weelderige arrangementen. Maar op het nummer over de grote stad spat het er opeens vanaf. Niet gek, het was de stad waar hij al jong naartoe vluchtte. Voor concerten, vrienden. Alles wat er thuis niet was. En die puberale energie en dat enthousiasme komt allemaal samen in ‘Chicago’. En daar hoort natuurlijk het op je bek gaan bij, zoals hij telkens in zijn ‘I made a lot of mistakes’ aanhaalt. Stuiterend euforisch, en alsnog het bitterzoet. Precies waar Stevens zo goed in is.
12. Caribou - Can't Do Without You
Gemakkelijk hét MDMA-anthem van de laatste tien jaar. Het even zoet als emotioneel geprevelde ‘I can’t do without you’, de zalvende bas die er na een minuut onder schuift en maar blijft aanzwellen, en de climax waarvan zelfs degene met het kilste hart nog kippenvel krijgt als die uit een groot geluidsysteem komt. Als geen ander weet Caribou met wetenschappelijke precisie emoties op de dansvloer aan te snijden, maar zo universeel als op deze deed hij het nooit.
13. Editors – Smokers Outside The Hospital Doors
Met drie plekken op de lijst is Editors een van de meest voorkomende bands in deze top 100. Arctic Monkeys scoort het hoogst met vier noteringen, Radiohead en Queens of the Stone Age staan er net als Editors elk drie keer in. Maar wat die bands succesvol maakt, heeft Editors allemaal niet. De band is niet uitgesproken invloedrijk of vernieuwend of rock ’n roll. Een beetje degelijk zelfs, zou je kunnen zeggen. Maar daarmee onderschat je de kracht van Editors: er zijn miljoenen mensen verliefd op de band geworden door hun overweldigende liveshows en hits als ‘Munich’, ‘Papillon’ en ‘Smokers’, en die hebben nooit meer losgelaten. Daar hebben ze ook geen reden toe: Editors is een van de meest consistente gitaarbands van de afgelopen twintig jaar, en elf jaar na deze hit nog altijd onverminderd succesvol.
14. Aphex Twin - Windowlicker
Warp doet het nog steeds wel eens, maar eind jaren negentig kon het echt nog: een hele hoop geld pompen in een enorm experimentele act. Het is nu bijna niet meer voor te stellen, zo’n enorme Chris Cunningham video van tien minuten voor een track als ‘Windowlicker’. Als je die stotterende beat en zuchtende vocals weer eens over elkaar heen hoort tuimelen, zie je de beelden direct voor je. De verlengde limousine natuurlijk, maar vooral die akelige grijns van Aphex Twin, de vervormde hoofden en vrouwenlichamen in bikini met daar bovenop mannenhoofden met ringbaard. In al zijn ongemakkelijkheid iconisch voor de tijd en de scene.
15. De Jeugd van Tegenwoordig – Watskeburt?!
Als je je niet meer onder jeugd schaarde, had je al snel wat moeite om die eerste single van De Jeugd van Tegenwoordig te plaatsen. Dat rare eigen taaltje met woorden die je niet verstond en uitdrukkingen die je niet begreep, jengelend gerapt over een gekke electro-beat. Was het een misplaatste carnavalsact, een geinige one-day-fly? De jeugd had het wel meteen door. De term 'Watskeburt?!' werd direct opgenomen in de Nederlandse taal, net als de uitdrukking 'een sjembek dat zeurt’. Het bleek het onwaarschijnlijke begin van een band die dertien jaar later nog steeds lachend de grootse zalen uitverkoopt.
16. MGMT – Kids
Een aanzienlijk deel van de nummers in de top 100 heeft zichzelf onsterfelijk gemaakt op de dansvloeren van de indiedisco’s. In de jaren nul kon je er niet omheen: al die gehypete hits die je overdag op de hippe blogs tegenkwam, stond je ’s avonds mee te blèren bij Pop-O-Matic, Noodlanding, of jouw lokale variant daarop. MGMT’s ‘Kids’ is misschien wel een van de beste overblijfselen uit die periode: dat melodietje dat klinkt alsof het uit een speelgoedsynthesizer komt, een doffe snare waarvan je meteen biertje op de grond laat flikkeren om je armen in de lucht te gooien, en een pseudo-psychedelische tekst die je ook prima mee kunt zingen als je hem niet kent (‘”Show yourself, luh la la luh luh neeeeed for it”, zoiets toch?’). Vijf minuten pure zeroes indie-euforie.
17. Jay Z ft Kanye West - Ni**as in Paris
Eigenlijk wilde Kanye West dat elk nummer van het album met Jay Z het woord ‘ni**as’ zou bevatten. Puur voor het ongemak dat radiopresentatoren ermee zouden hebben als ze het aan moesten kondigen. Jay Z wist het uiteindelijk tot deze ene te beperken. De beat was trouwens niet eens voor henzelf bedoeld, maar voor Pusha T, die hem afwees. Balen voor hem, en voor radiopresentatoren, want het werd een enorme hit. Dat ging zo ver, dat het gelegenheidsduo hem uiteindelijk elf keer achter elkaar speelde in Parijs.
18. Damien Rice - 9 Crimes
Het lijkt wel alsof Damien Rice twijfelt of-ie wel echt gaat beginnen, zo weifelend zet de piano in op ‘9 Crimes’. Hij speelt nog langer verstoppertje, door zangeres Lisa Hannigan het eerste deel van het nummer voor haar rekening te laten nemen. Zodra Rice zelf inzet, snap je waarom: het hele nummer draaien de twee om elkaar heen en gaat het om of de ander kan en wil vergeven. Murmelend, slepend en met een portie oprecht zelfmedelijden. Het is Damien Rice op zijn meest Damien Ricet.
19. Gorillaz – Feel Good Inc.
Na zijn enorme succes met Blur in de nineties richtte Damon Albarn zich in de jaren nul op een nieuw project. In Gorillaz kan hij (soort van) anoniem zijn liefde voor hiphop kwijt, en samenwerken met een enorm blik muzikanten uit alle hoeken van de wereld. ‘Feel Good Inc.’ van tweede album Demon Days (2005) is Gorillaz op z’n best: funky, eclectisch, een beetje weird, met een gouden feature van hiphoppioniers De La Soul. En natuurlijk kunnen Albarn’s meest herkenbare muzikale kenmerken niet ontbreken: een stukje maatschappijkritiek, en een refrein dat je nooit meer vergeet.
20. Eefje de Visser - Scheef
De hekkensluiter van de top twintig is Eefje de Visser, die in 2016 met derde album Nachtlicht haar beste werk tot dan toe afleverde. ‘Scheef’ is de perfecte openingstrack voor het voor de 3voor12 Award genomineerde album: een van de mooiste melodieën die Eefje ooit schreef, vol soepele onverwachte bewegingen, danst boven warm bonzende elektronica. Eefje hanteert de Nederlandse taal als een gevoelig instrument: in ‘Scheef’ raken haar observaties precies de grens tussen poëtisch en alledaags, tussen kunstzinnig en herkenbaar.
51. Future Islands – Seasons (Waiting On You)
52. De Staat – Witch Doctor
53. Animal Collective – My Girls
54. Moderat – Bad Kingdom
55. Opgezwolle – Hoedenplank
56. Kendrick Lamar – Swimming Pools ( Drank)
57. M83 – Midnight City
58. Coldplay – Yellow
59. Linkin Park – In The End
60. Manic Street Preachers – If You Tolerate This Your Children Will Be Next
61. Aaliyah – Try Again
62. Nick Cave & The Bad Seeds – Jubilee Street
63. Chemical Brothers – Galvanize
64. Childish Gambino – Redbone
65. Editors – Papillon
66. Spinvis – Ik Wil Alleen Maar Zwemmen
67. Alt-J – Tessellate
68. Gorillaz – Clint Eastwood
69. Placebo – Pure Morning
70. David Bowie – Lazarus
71. System Of A Down – Chop Suey!
72. Queens of the Stone Age – Make It Wit Chu
73. Eminem – Lose Yourself
74. The War On Drugs – Thinking Of A Place
75. The xx – Crystalised
76. Arctic Monkeys – Fake Tales Of San Franciso
77. Fatboy Slim – Rockafeller Skank
78. dEUS – Instant Street
79. Lana Del Rey – Video Games
80. Coldplay – Fix You
81. Air – All I Need
82. Paolo Nutini – Iron Sky
83. The Black Keys – Lonely Boy
84. Alt-J – Breezeblocks
85. Red Hot Chili Peppers – Scar Tissue
86. Radiohead – There, There
87. The Chemical Brothers – Hey Boy, Hey Girl
88. M.I.A. – Paper Planes
89. Foo Fighters – Learn to Fly
90. Daft Punk – One More Time
91. Radiohead – Pyramid Song
92. The Knife – Silent Shout
93. Grizzly Bear – Two Weeks
94. Kyteman – Sorry
95. Beyonce – Crazy In Love
96. Pearl Jam – Just Breathe
97. Oscar and the Wolf – Strange Entity
98. MGMT – Time to Pretend
99. Kendrick Lamar – Bitch, Don't Kill My Vibe
100. Moss – I Apologise (Dear Simon)